درباره روز آزادی مستندات

#روز_آزادی_مستندات، یک روز جهانی در ارتباط با استانداردهای آزاد است که همه ساله در آخرین چهارشنبه ماه مارس برگزار می‌شود. در این روز دور هم می‌آییم و در خصوص اهمیت همه‌جانبه روزافزون استانداردهای آزاد در ارتباطات دیجیتال و دسترس‌پذیری اطلاعات برای افزایش آگاهی عمومی تلاش می‌کنیم.

چرا مستندات آزاد

با رشد سخت‌افزار و فناوری‌های جدید، ارتباطات بیشتری از طریق داده‌های الکترونیکی مخابره می‌شوند. در همین حال، اطلاعات بیشتری در قالب‌های دیجیتال ارائه می‌شوند و حتی در برخی موارد داده‌های تولید شده به این شکل هرگز به رسانه‌های آنالوگ منتقل نمی‌شوند. بسیاری از ذی‌نفعان با بهره بردن از این عوامل، قالب‌هایی را برای ذخیره داده ارائه می‌دهند که کاربران را در خدمات، سخت‌افزار و نرم‌افزارشان اسیر می‌کنند. اما ما ضرورتا لازم نیست مسیری را که آن‌ها می‌خواهند طی کنیم. ما می‌توانیم با کمک معیارها و استانداردهای باز و آزاد، بر این قبیل محدودیت‌ها قلبه کنیم. این‌ها، قالب‌های داده‌ای هستن که می‌توانند آزادانه برای هر خدمت، سخت‌افزار و نرم‌افزار پیاده‌سازی شوند.

روز مستندات آزاد تماما مربوط به سازگاری است

روزی را به خاطر می‌آورید که پرونده مهمی برای شما فرستاده شد که دستگاه شما در خواندن صحیح آن دچار مشکل شده باشد؟ به خاطر می‌آورید که تنها برای باز کردن سندی که برای شما فرستاده شده، مجبور به خرید [یا کرک] یا تهیه نرم‌افزار به خصوصی شده باشید؟ همین اتفاق، ده‌ها هزار بار در روز رخ مي‌دهد. می‌توانید تصور کنید چه میزان دانشی که می‌تواند میان افراد دست به دست می‌شود به خاطر استفاده از قالب‌های متفاوت با اخلال مواجه می‌شود؟ ناسازگاری‌هایی از این دست غالبا به خاطر شیوه سری («بسته») و در مالکیت شخصی («مالکیتی») ذخیره اطلاعات است. این مساله، مشکلات بسیاری را برای مردم، شرکت‌ها و دولت‌ها موجب می‌شود و هزینه زیادی به جامعه بر سر خلاقیت، کارایی و اثربخشی تحمیل می‌کند. معیارها و استاندارهای ناسازگار برای دستکاری بازار و قادر ساختن شرکت ها به تحمیل هزینه‌های سنگین به مردم برای دسترسی به داده‌هایی که مال خودشان است به کار گرفته می‌شوند.

استانداردهای بسته و غیرآزاد، مبنای بدترین انحصارهای فناورانه در جهان هستند. می‌توانید تصور کنید که نسل آینده، چه میزان دانش را به خاطر ذخیره در قالب های انحصاری از دست خواهد داد؟ قالب‌های بسته‌ای که روزی هیچ کس قادر به گشودن‌شان نخواهد بود چرا که شرکت پشت آن قالب‌ها، اسرار تجاری و یا حق اختراع (پتنت) روی ان‌ها گذاشته بوده اما بعدا ورشکست شده است! و یا شرکتی که پشت آن قالب‌ها بوده تصمیم به تغییر به قالبی جدید گرفته که دیگر از قالب قدیمی پشتیبانی نمی‌کرده است. به این دلیل است که استانداردهای آزاد و باز تا این حد اهمیت دارند. تنها استانداردهایی که به صورت آزاد قابل پیاده‌سازی، استفاده و مستندنگاری هستند توانایی تضمین سازگاری با نرم‌افزارها یا دستگاه‌های مختلف امروز و آینده را دارند. استاندارد و قالب داده باید برای انتقال، ذخیره و نیز رابط و پروتکل آزاد و باز باشند.

آزادی سند بیش از اسناد است

آزادی مستندات به مراتب به چیزهایی بیش از مقالات و صفحه گسترده‌ها می‌پردازد و درباره داشتن کنترل روی هر نوع داده دیجیتال (شامل آثار هنری، صفحه‌ها و موسیقی ضبط شده، رایانامه و آمار) می‌شود. این داده‌ها می‌توانند به شیوه‌ای ذخیره شوند که به توانمندی کاربر منتهی شوند و هم‌چنین می‌توانند در قالب‌هایی ذخیره شوند که به محدودیت کاربر و تحمیل هزینه به اون بانجامند. پدیدآورنده نمی‌تواند انتخاب کند که چه طور از اثرش استفاده کند زیرا با محدودیت‌های فنی مواجه است. درست مانند یک خودروی پرقدرت که سرعت‌اش به ۳۰ کیلومتر بر ساعت محدود شده باشد.

در نقطه مقابل، استانداردهای آزاد، قالب‌ها و پروتکل‌هایی هستند که هر کسی می‌تواند از آن‌ها بدون محدودیت و هزینه استفاده کند. سازگاری، بخشی از طراحی‌شان است (شیوه کارکردشان به صورت عمومی منتشر شده و هر سازمانی می‌تواند بدون نیاز به کسب مجوز از جایی، از آن‌ها برای محصولات و خدمات خود استفاده کند). استاندارهای آزاد، بنیان هم‌کاری و جامعه مدرن هستند: خطوط آهن، پریز برق و زبان طبیعی همگی مثال‌هایی از خصوصیاتی که ما به آن‌ها تکیه کرده‌ایم. تصور کنید صحبت کردن به یک زبان، نیازمند کسب مجوز و پرداخت هزینه برای دریافت پروانه باشد! نتیجتا، یک نویسنده می‌تواند مستنداتی که در قالب آزاد هستند را به هر منظوری که می‌خواهد و بدون محدودیت مورد استفاده قرار دهد. این اسناد می‌توانند خوانده شوند، منتقل شوند، ویرایش شوند و با کمک ابزارهای دیگر، تغییر یابند.

مطلب اصلی: https://www.documentfreedom.org/about